Öğrendiklerimizi pekiştirmek, uzun süreli hafızamıza aktarmak, bilgiyi geri çağırmak amacıyla dönüp bakabileceğimiz alıntılar oluşturmak amacıyla not tutarız. Çoğu zaman bunu herhangi bir tekniği ya da sistemi kullanmadan, sezgisel olarak kağıda bir şeyler çiziktirerek gerçekleştiririz.
Özellikle öğrenciler için not tutma becerisi önemli bir yetenek ve bunun asıl amacı çalışmayı kolaylaştırmak ve belli ölçüde hızlandırmak olarak düşünülebilir. Bu beceriyi çeşitli teknikleri kullanarak geliştirmek, daha etkin notlar tutmak ise mümkün.
Dinlemek ve okumak etkileşimli süreçlerdir. Bu süreçlerde duyduklarımızı ya da okuduklarımızı anlamlandırırız. Not tutarken de bu aktif süreç içerisinde neyi yazmak gerektiğine de karar vermemiz gerekir. Yapılan araştırmalara göre duyulan her sözcüğün kağıda aktarılması çok da verimli gözükmüyor. Hafızayı kuvvetlendirmek, edinilen bilgiyi kalıcı hale getirmek için en verimli ve belki de tek yöntemin düzenli tekrar olduğunu ilgili bir çok kaynaktan okumak mümkün. İşte tam bu noktada, okunan bir metin ya da dinlenilen bir dersin tamamını her seferinde baştan sona okumak ya da dinlemek yerine etkili not tutma tekniklerini kullanarak bilgileri kalıcı hale getirmek iyi bir tercih olacaktır.
Walter Pauk ve Ross J. Q. Owens “How to Study in College?” adlı kitaplarında not tutma tekniklerinin özünde yer alması gereken şeyleri bir diyagram ile açıklıyorlar. Bu adımlar aktif dinleme sırasında alınan notlar, ardından yapılan bir tekrar, bu tekrar neticesinde var ise eksiklerin belirlenmesi şeklinde özetlenmiş.
Bu bağlamda değinmek istediğim etkili not tutma tekniklerinden biri olan Cornell Not Tutma Tekniği Walter Pauk tarafından geliştirilmiş. Yukarıda bahsi geçen kitapta bu teknik de detaylı bir şekilde anlatılmakta. Teknik, notlar için ayrılan bir sağ sütun ve anahtar kelimeler, fikirler, konu hakkındaki soruların yazıldığı sol sütun ve bir de özet kısmının kullanımına dayanıyor. Bu tekniği kullanmak için özel olarak tasarlanmış bir not defterine ihtiyacınız yok. Herhangi bir kağıdı, dar bir sol sütun ve geniş bir sağ sütundan oluşacak şekilde ayıracak dikey bir çizgi ve özet kısmını üst sütunlardan ayıran yatay bir çizgi yardımıyla bu teknik için kolayca hazırlayabilirsiniz. Bu yerleşimi aşağıdaki iki örnek görselde inceleyebilirsiniz.
Sistemi 6R ile açıklamak mümkün. Bunlar record/kaydetme), reduce/indirgeme, recite/tekrarlama, reflect/yansıtma, review/gözden geçirme) ve recapitulate /özetleme)
6R içerisinde ilk adım record/Kaydetme yani ders ya da okuma sırasında alınan notları ifade ediyor. Bu notlar için sağ taraftaki geniş sütun kullanılıyor. Aktif not tutma sırasında kullanacağınız tek bölge de burası. Not tutma işlemi sırasında kısaltmalar, örnekler, anahtar kelimeler kullanmak önemli. Daha önce de bahsettiğim gibi dinlenilen ya da okunulan metni olduğu gibi geçirmeye çalışmak aslında oldukça verimsiz bir yöntem. Daha sonra doldurmak üzere boşluklar da bırakılabilir.
Ara verdiğinizde ya da dersten sonra, ikinci adım olan reduce/indirgeme ayağına geçiliyor. Aldığınız notlar ile ilgili anahtar kelimeleri, ana hatlarını özetleyen cümleleri ya da konu hakkında aklınıza gelen soruları, not kağıdının sol sütununa işliyorsunuz. Konu hakkında soru oluşturma çok önemli bir adım. Bilgilerin pekişmesini ve konuya olan hakimiyeti sağlıyor. Bu adımda yazmış olduğunuz anahtar kelimeler, ilerleyen zamanlarda yapacağınız gözden geçirme işlemlerinde kullanacak olduğunuz ipuçları aslında.
Üçüncü adım olan recite/tekrarlama aşamasında, yazdığınız notları kendi kelimeleriniz ile tekrar dile getirmeye ya da daha öze inecek şekilde yeniden üretmeyi deneyin. Bu işlemi yaparken kağıdın sağ sütununa almış olduğunuz notları kapatmak ve edinilen bilgiyi hatırlamaya çalışmak gerekiyor. Burada dikkat edilecek nokta notların baştan sonra tekrar tekrar okunması değil, hatırlanmaya çalışılmasıdır. Bu şekilde konuya hakim olduğunuzu görüyorsanız bir sonraki adıma geçebilirsiniz. Eğer hala biraz sıkıntı varsa aldığınız notları bir kere daha gözden geçirmek faydalı olacaktır.
Dördüncü adım ise reflect/yansıtma. Bu aşamada bilgi ile biraz daha içli dışlı olmaya başlıyorsunuz. Bilginin kaynağını sorgulamanız, sahip olduğunuz diğer bilgiler ile ilişkiler kurmanız ve daha fazla sorular sormanız gerekiyor. Bilgiyi ne kadar özümsemiş iseniz bu aşamada o oranda yaratıcı olduğunuzu göreceksiniz. Bolca Nasıl? ve Neden? sorularını sormak gerekiyor.
Bir sonraki adım günlük, haftalık ya da aylık olmak üzere aldığınız notları düzenli olarak gözden geçirmeniz gereken review/gözden geçirme adımı. Hatırlatalım; tekrar, bilgiyi kalıcı hale getiriyor. Bu tekrar aşamalarında sol sütunda bulunan anahtar kelimeleri ve kendi sorularınızı kullanmanız oldukça faydalı olacaktır.
Altıncı adımın recapitulate/özetleme aslında dördüncü adımdan sonra gerçekleştirilmesi gerekiyor. Kağıdın alt kısmında notlarınızın bir özetini yapmanız gerekiyor. Kendi kelimelerinizle gerçekleştirdiğiniz her üretim hafızanızda daha kalıcı bir etki bırakacaktır.
“CORNELL NOT ALMA TEKNİĞİNİN DİNLENİLEN METNİ ANLAMAYA VE KALICILIĞA ETKİSİ” başlıklı makalede Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Bölümünde öğrenim gören bir grup öğrenci ile gerçekleştirilen çalışma aktarılmış. Cornell Not Tutma Tekniği’nin dinlenileni anlamada klasik tekniklere göre daha başarılı olduğunun gözlemlendiği belirtilmiş. Bahsi geçen çalışmaya bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Bu yazı ilk olarak Yazı Kovanı sitesinde yayınlanmıştır.